Παντελής Καψής: Τα κουτορνίθια του κ. Ρουμελιώτη

Τα κουτορνίθια του κ. Ρουμελιώτη

Μετά Χριστόν προφήτης; Απόπειρα αναδρομικής άφεσης αμαρτιών με το ξαναγράψιμο της Ιστορίας; Ή μήπως ένας μοναχικός καουμπόι που τα βάζει με το σύστημα; Είναι φανερό πως το βιβλίο του κ. Π. Ρουμελιώτη για το «άγνωστο παρασκήνιο» της προσφυγής της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δημιουργεί κατ' αρχήν ένα σοβαρό ζήτημα ηθικής τάξεως.
Εάν πράγματι ο κ. Ρουμελιώτης γνώριζε ότι το Μνημόνιο εξαρχής δεν είχε την παραμικρή πιθανότητα επιτυχίας, τότε όφειλε να το καταστήσει από τότε σαφές. Και να βγει να το πει δημόσια. Γιατί βέβαια δεν είναι ένας απλός δημόσιος υπάλληλος που μπορεί να φοβάται τις επιπτώσεις στην καριέρα του. Είναι πολιτικό πρόσωπο με μακρά θητεία σε κορυ­φαία υπουργεία και στην Ευρωβουλή. Η σιωπή του τον καθιστά συνένοχο ή συνυπεύ­θυνο.
Τώρα βέβαια πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο κ. Ρουμελιώτης δεν σιώπησε ακριβώς. Εκανε από τότε δηλώσεις. Υποστήριζε όμως τα αντίθετα από όσα υποστηρίζει σήμερα. Οπως, για παράδειγμα, ότι «η Ελλάδα δεν θα χρεοκοπήσει εφόσον ακολουθήσει πιστά το συμφωνηθέν πρόγραμμα» και ότι «η εναλλακτική λύση θα ήταν να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη»! Αρα το πραγματικό ερώτημα είναι: πότε έλεγε αυτά που πραγματικά πιστεύει; Τότε ή τώρα;
Οποιος επιχειρήσει να διαβάσει το βιβλίο χωρίς τις παρωπίδες της πολεμικής, θα αποκομίσει σίγουρα μια πιο σύνθετη εικόνα αβεβαιότητας και διαφωνιών για το πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το «ελληνικό πρόβλημα». Αλλά αυτό το γνωρίζαμε - πόσοι δεν είχαν προφητεύσει ότι «μέσα στον χρόνο» θα βρεθούμε εκτός Ευρωζώνης;
Οπως γνωρίζαμε, βέβαια, ότι εκείνη την εποχή δεν υπήρχε ευρωπαϊκός μηχανισμός που θα μπορούσε να αναλάβει τη χρηματοδότηση της Ελλάδας. Το ότι φτιάχτηκε ήταν μια επιτυχία της Ευρωζώνης και της Ελλάδας. Το ότι φτιάχτηκε με τόση καθυστέρηση ήταν μια μεγάλη αποτυχία των Ευρωπαίων ηγετών που πλήρωσε πολύ ακριβά η Ελλάδα.
Σε ό,τι αφορά την κυβέρνηση ωστόσο, θα ήταν πρακτικά αδύνατο να ακολουθήσει άλλο δρόμο όσο και αν ήθελε -και ποιος δεν ήθελε;- να υιοθετήσει ένα ελαφρύτερο πακέτο μέτρων. Στην άποψη αυτή ο κ. Ρουμελιώτης αντιπαραθέτει ουσιαστικά τρία επιχειρήματα.
-Το πρώτο είναι ότι σε συνεργασία με το ΔΝΤ η Ελλάδα θα μπορούσε να αποκρούσει τις πιέσεις των Ευρωπαίων -και την τιμωρητική διάθεση των Γερμανών- για πρόσθετα μέτρα μέσα στο 2010.
Κατά τον κ. Ρουμελιώτη οι εμπειρογνώμονες του ΔΝΤ προειδοποιούσαν ότι μια απότομη προσαρμογή θα προκαλούσε μεγαλύτερη ύφεση στην οικονομία, που θα μπορούσε να οδηγήσει και σε κοινωνική έκρηξη.
Το πρόβλημα βέβαια ήταν, ακόμα και αν έτσι έχουν τα πράγματα, ότι το ΔΝΤ ποτέ δεν υποστήριξε αυτές τις απόψεις. Αντιθέτως, όπως γράφει ο κ. Ρουμελιώτης, όταν ο Ντομινίκ Στρος Καν τους ενημέρωσε -μαζί με τον τότε υπουργό Γ. Παπακωνσταντίνου- για το πρόγραμμα που είχε συμφωνήσει το ΔΝΤ με την Ε.Ε., τους ανέπτυξε ακριβώς τα όσα περιλήφθηκαν στο πρώτο Μνημόνιο.
«Δυστυχώς το ΔΝΤ είχε υποκύψει στις πιέσεις της Γερμανίας και της Ευρωζώνης» σημειώνει ο κ. Ρουμελιώτης. Συμμαχία λοιπόν με ποιον;
-Το δεύτερο επιχείρημα που επικαλείται είναι ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να είχε υποστηρίξει από την αρχή την ανάγκη αναδιάρθρωσης του χρέους.
Το ζήτημα είναι σύνθετο καθώς πολλοί υποστήριζαν μέχρι την τελευταία στιγμή ότι η αναδιάρθρωση θα έπρεπε με κάθε τρόπο να αποφευχθεί. Το κόστος που συνεπάγεται από τον αποκλεισμό της χώρας από τις αγορές για τουλάχιστον μία δεκαετία, υπερτερεί του οφέλους.
Ο,τι και αν ισχύει, διαβάζοντας το βιβλίο καταλαβαίνει κανείς ότι το ζήτημα τότε ήταν θεωρητικό και μόνο. Ο ίδιος ο Στρος Καν -ο πιο ένθερμος υπο­στηρικτής της αναδιάρθρωσης- αναγνώριζε ότι πρώτα έπρεπε να υπογραφεί το Μνημόνιο και μετά να τεθεί τέτοιο θέμα λόγω της κατηγορηματικής άρνησης των Ευρωπαίων να το συζητήσουν. Τελικά η συμφωνία επιτεύχθηκε περίπου έναν χρόνο μετά το πρώτο Μνημόνιο, το καλοκαίρι του 2011. Πόσο νωρίτερα μπορεί να περίμενε κανείς ότι θα έκαναν οι Ευρωπαίοι μια τέτοια στροφή 180 μοιρών;
-Ετσι, ουσιαστικά το μόνο επιχείρημα που επικαλείται ο κ. Ρουμελιώτης είναι ότι η Ελλάδα θα μπορούσε τότε να εκβιάσει την Ευρώπη απειλώντας με στάση πληρωμών και ποντάροντας στο ότι το κόστος για την Ευρωζώνη ήταν μεγάλο και κυρίως άγνωστο.
Παλιό και γνωστό επιχείρημα με πάρα πολλά προβλήματα. Το πιο σημαντικό είναι πως όταν κάποιος αποφασίζει να προχωρήσει σε μια τόσο σοβαρή ενέργεια θα πρέπει να είναι έτοιμος αν χρειαστεί και να την πραγματοποιήσει. Σε αντίθετη περίπτωση, απλώς μπλοφάρει σαν κοινός χαρτοπαίκτης.
Οπως γράφει ο κ. Ρουμελιώτης στο βιβλίο του, αν προχωρούσαμε σε μια τέτοια απειλή, τότε «ίσως» οι Ευρωπαίοι να δέχονταν ένα ελαφρύτερο πρόγραμμα! Κι αν όχι; Θα αποχωρούσαμε οικειοθελώς από την Ευρωζώνη ρισκάροντας, όπως ομολογεί ο ίδιος ο κ. Ρουμελιώτης, «η Ελλάδα να οδηγηθεί αργά ή γρήγορα και εκτός Ε.Ε.»;
Δεν μπορώ να φανταστώ σοβαρό Ελληνα πολιτικό με κουκούτσι εθνικής ευθύνης ο οποίος θα έ­παι­ζε ουσιαστικά την τύχη της Ελλάδας στα χαρτιά.
Τη στιγμή μάλιστα που οι Ευρωπαίοι γνώριζαν πολύ καλά την πραγματική κατάσταση της χώρας, την αδυναμία να πληρώσουμε τότε μισθούς και συντάξεις και την ανάγκη να δανειζόμαστε για να καλύπτουμε το τεράστιο έλλειμμά μας από τις εισαγωγές. Μπλόφα δηλαδή σε ποιους και με τι; Με ανοιχτά χαρτιά;
Εκτός και αν ο κ. Ρουμελιώτης πιστεύει ότι οι Ευρωπαίοι είναι κουτορνίθια. Ή μήπως το πιστεύει για εμάς;