ΜΥΛΟΣ ΜΠΑΛΝΤΑ

Όλοι γνωρίζουμε την τοποθεσία στην οποία βρίσκεται ο μύλος του Μπαλντά στον Αετό. Σήμερα τον ξέρουμε σαν τον μύλο του Τσακίρη. Ο μύλος έχει πλήρως ανακαινιστεί από τα παιδιά του συγχωρεμένου Κώστα Τσακίρη και αποτελεί όπως δείχνει η παραπάνω φωτογραφία ένα από τα πολλά αξιοθέατα του Χωριού μας. Ήταν ο μύλος με τη μεγαλύτερη κρέμαση (ύψος που έπεφτε το νερό στη φτερωτή) και γι' αυτό μπορούσε να αλέσει τα πάντα. Στον Αετό αν κάποιος ήταν πολύ δυνατός και άντεχε στις σκληραγωγίες έλεγαν ότι είναι σαν τον μύλο του Μπαλντά. Ανήκε κατ' αρχάς στον Τούρ­κο Μπαλντά, ο οποίος ήταν Αγάς του Αετού επί Τουρκοκρατίας. Μετά την έ­κρηξη της επανάστασης, ο Μπαλντάς έ­φυγε από τον Αετό εγκαταλείποντας το μύλο. Ήδη από το 1818, έχει αρχίσει να χτί­ζεται στον Αετό ο ιερός ναός το Αγίου Δημητρίου από τον οπλαρχηγό Δημήτριο Γκότση (Αναγνώστης Γκότσης) που έπε­σε στο Μανιάκι μαζί με τον Παπαφλέσ­σα. Οι Αετοβουναίοι αργότερα επί Καπο­δίστρια, για εξοικονόμηση χρημάτων ώ­στε να αποπερατωθεί ο Αγ. Δημήτριος, ενοικίασαν το μύλο του Μπαλντά στον Αθανάσιο Μυλωνά αντί 2.000 δρχ. Το ελληνικό κράτος όμως συμπεριέλαβε ό­λους τους υδρόμυλους στα βακούφικα και με δημοπρασία πούλησε αυτούς σε κάποιο ιδιώτη Τζαβάρα. Ο Αθανάσιος Μυλωνάς προσέφυγε στα δικαστήρια παροτρυνόμενος, όπως διαφαίνεται πα­ρακάτω, και από άλλους Αετοβουναίους, αλλά έχασε τη δίκη πληρώνοντας και τα έξοδα αυτής. Οι κάτοικοι του Αετού συσκέφθηκαν στις 2/11/1928 και απέστειλαν την πα­ρακάτω επιστολή στον Έκτακτο Επίτρο­πο της άνω Μεσσηνίας και μέσω αυτού να φθάσει στον Κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδί­στρια.
Η επιστολή αναφέρει ακριβώς τα εξής:
Προς τον κατά την Άνω Μεσσηνίαν Σεβαστόν 'Εκτακτον Επίτροπον. Δεν λανθάνει στην ευαίσθητη ψυχήν, τον μέγιστον ζήλον τον οποίον έδειξε έκαστος 'Ελλην, από της ενάρξεως του ελεύθερον την πατρίδα του και να κερ­δίσει ελευθέρως τα ορθά της θρησκεί­ας του δόγματα. Όθεν και ημείς οι δυ­στυχείς αφού ίδωμεν τους Τούρκους απεμακρυσμένους από ημάς η μεγάλη (δυσανάγνωστη λέξη), η μεγάλη έλλειψις δια της οποίας υστερούμεθα δια έ­ναν ιερό ναό δι ου να αποφέρομεν τας αναξίους ικεσίας μας προς τον ύψιστον. Κοινή γνώμη και θέληση του χωρίου τούτου εγκρίναμε δίκαιον να επισκευάσομεν ένα ναό. Ζήλος όμως και η μεγά­λη μας άγνοια μας έκαμαν ώστε να μην προεστοχαστούμε να λάβαμε άδειαν α­πό καμίαν αρχήν για έναν μύλον Εθνικόν κείμενον ένδον του χωρίου τούτου με τον οποίον επροικίσαμε την εκκλησία μας για να εξοικονομήσουμε πολλά ο­λίγα έξοδα της. Σεβαστέ διοικητή δεν αμφιβάλουμε ότι οσάκις εδιέλθετε από το χωρίον μας να ελάβετε περιέργιαν για την εκκλησία μας η οποία ευρίσκετε σήμερον ατελής εξαιτίας της αμηχανίας μας. Δια τούτο προσφέρουμε θερμός παρεκκλίσεις προς την σεβαστήν επιτροπείαν για να αναφέρει όθεν ανήκει ώστε να μας δοθεί η διαταγή να μείνει ο ειρημμένος μύλος αφιέρωμα της εκκλη­σίας τούτης για να εκτελέσομεν και η­μείς οι δυστυχείς το θείον έργο τούτο το οποίον και επεχειρήσθημεν.
Τη 2 Νοεμβρίου 1828 Αρκαδίας
Οι κάτοικοι του χωριού Αετού:
Δημήτριος Ιερεύς
Ανάστασης Μήτρενας
Γιάννης θεοχαράκης
Μήτρος Γιαννόπουλος
Γιαννάκης Βαβάγγουλας
Δημήτριος Χρονόπουλος
ΓεώργιοςΓκοτζόπουλος
Δήμος Καλογερόπουλος
Γεωργάκης Μπαξεβάνης
Γιάννης Μπαλλογιανόπουλος
Λυμπέρης Δημητρακόπουλος
Θεόδωρος Σταυρόπουλος
Ανάστασης Κουτρουμπής
Τρέκος Δημόπουλος
Μητρός Νικολόπουλος
Στάθης Καλαντζόπουλος
Κωνσταντής Κουτρουμπής
Ανδρέας Κωνσταντακόπουλος
Καλόγερος Γιαννόπουλος
Θανάσης Καμπούκος
Κανέλλας Παναγιωτακόπουλος
Θανάσης Σταυρόπουλος
Γιώργης Δημητρακόπουλος
Πανούτζος Τάνταλος
Παναγιώτης Μητρόπουλος
Γιωργάκης Δημητρακόπουλος
Αλεβίζος Μητρόπουλος
Χρίστος Κουτρουμπής
Στρατίκης Αλεβιζόπουλος
Αλέξης Παναγιωτόπουλος
Θανάσης Μυλωνάς
Γεώργιος Παναγόπουλος
Φίλης θανασόπουλος
Μανούοης Παναγιωτόπουλος
Νικολός Μασέλας
Γιάννης Κοτζόπουλος
Αθανάσιος Νικητόπουλος
Στρατάκης Κολοτζούρης
Σταύρος Γεωργακόπουλος
Αγγελής Αλεβράς
Γιάννης Φρεντζάς
Γιάννης Πουλίτοης
Αντώνης Δημαράς
Κυριάκος Παναγιωτόπουλος
Ανδρούτσος θανασόπουλος
[Προς τον Σεβαστό έκτακτο Επίτροπο της πάνω Μεσσηνίας.
Δεν ξεγεύγει από την ευαίσθητη ψυχή κανενός ο ζήλος που έδειξε κάθε Έλληνας από την έναρξη του Ιερού μας αγώνα. Τούτο έγινε για να δει ο δυστυχής ελεύθερη την πατρίδα του και να κερδίσει ελεύθερα τα δόγματα της θρησκείας του. Έτσι και εμείς οι δυστυχείς αφού είδαμε τους Τούρκους να φεύγουν διαπιστώσαμε τη μεγάλη έλλειψη ενός Ιερού Ναού για να στέλνουμε τις ανάξιες δεήσεις μας προς τον Ύψιστο. Με την ομόφωνη γνώμη και θέληση όλου του χωριού κρίθηκε δίκαιο να επισκευάσουμε ένα Ναό. Ο μεγάλος μας ζήλος και η άγνοια μας έκαναν να μη προνοήσουμε να ζητήσουμε άδεια από καμία αρχή για έναν Εθνικό μύλο που βρίσκεται μέσα στο χωριό. Με τον μύλο αυτό προικίσαμε την Εκκλησία μας για να εξοικονομήσουμε κάποια εξοδά της. Σεβαστέ Διοικητή δεν αμφιβάλλουμε ότι όταν περάσετε από το χωριό μας και μπείτε στη περιέργεια θα δείτε την Εκκλησία μας να είναι ατελής λόγω της οικονομικής μας αδυναμίας. Για τούτο κάνουμε θερμές παρεκλίσεις στη σεβαστή Επιτροπεία να αναφέρει τα παραπάνω όπου πρέπει ώστε να μας δοθεί η διαταγή να μείνει ο μύλος αφιέρωμα της Εκκλησίας τούτης για να μπορέσουμε και εμείς να εκτελέσουμε το Θείο έργο που επιχειρήσαμε.]
Ο επίτροπος της Άνω Μεσσηνίας επισκέφθηκε τον Αετό για "αυτοψία" και κατόπιν συνέταξε ο ίδιος επιστολή προς την κυβέρνηση.
Η επιστολή του Επιτρόπου προς τον Κυβερνήτη της Ελλάδος είναι η παρακά­τω:
Σεβαστέ κύριε, Το τμήμα της Άνω Μεσσηνίας, όπως και άλλοτε αναφέρθην προς την υμετέραν εξοχότητα, ίσως είναι το μόνο το οποίο πάσχει περισσότερο από αμάθεια και ανεβλάβεια προς τα θεία. Εις αυτόν τον τόπο μόνο, είναι έλλειψις ιερέων. Επειδή οι Τούρκοι των φρουροί εις την Αρκαδίαν ως τυραννικότεροι δεν εσυγχώρουν μήτε σχολεία μήτε εκκλησίες δι ό μείναντες όλοι οχεδόν οι κάτοικοι α­ναλφάβητοι εξαγριώθησαν και έγιναν έκ­δοτοι οι περισσότεροι προς την κλεψιάν και αλλάς κακοηθείας. Εν χωρίον μόνον της επαρχίας Αρκαδίας Αετός ονομαζόμενον, του οποίου οι κάτοικοι μου έδω­σαν την επισυναπτωμενην αναφοραν αισθάνθη κατά πρώτον το προς την ιεράν θρησκεία μας χρέος και άμα δε ανοιχθεί ο πόλεμος τούτο έκτισε θείον ναόν αρ­κετά ωραίον και στερεόν θολογύριστον, ώστε οι Τούρκοι και Άραβες επομένως δεν εδυνήθησαν να τον βλάψουν. Είναι όμως εισέτι ατελής ένεκα της δυστυχί­ας των αυτών κατοίκων. Το παράδειγμα τούτο το εμιμήθησαν και άλλα δυο γειτο­νικά του χωρία. Βαρυμπόπι και Βυδίσοβα και έκτισαν και αυτά παρομοίους ναούς καλούς. Οι κάτοικοι όμως του Αετού εί­δα ότι έχουν προθυμίαν να δείξουν προς τους γείτονας των και άλλο καλύτερο παράδειγμα, επειδή με όλην την αδυναμίαν, της ένδειας πάντων αυτοί πρώτοι, ως έφτασα εκεί και ομίλησα όσα και προς όλους του ζητήματος, εμίσθωσαν ένα νέο για να μάθει τα παιδιά τους γράμματα. Όστις και άρχισε να τα διδά­σκει κατά την πάλαιαν των παπάδων μας μέθοδο όσα και αυτός έμαθε, μεταχειριζόμενος δια σχολείον την νεόκτιστον εκκλησία όταν βρέχει και τους ίσκιους των δέντρων το καλοκαίρι. Χρεωστώ λοιπόν για τη δικαιοσύνη και για την επί τα καλά κλίσην και προθυμίαν των κατοί­κων του χωρίου Αετού να ζητήσω από την υμετέρα εξοχότητα την εγκλειομένην αναφορά και να σας παρακαλέσω να χαρισθεί εις την εκκλησία των ο αναφε­ρόμενος μύλος τον οποίον Εθνικόν όντα με έξοδα των οι ίδιοι επισκευάζοντας α­φιέρωσαν και να δοθεί προς αυτούς δι' αυτό τούτο γράμμα επίσημον της σε­βαστής κυβερνήσεως.
Τη 13 Ιανουαρίου 1829 Εν Αιγίνη
Ο κατά την Άνω Μεσσηνίας Έκτακτος Επίτροπος
Α. Τζούνης.
[Σεβαστέ κύριε,
Το τμήμα της Άνω Μεσσηνίας όπως και άλλοτε αναφέρθηκε στην εξοχοτητά σας είναι ίσως το μόνο μέρος που πάσχει περισσότερο από αμάθεια και ανεβλάβεια για τα Θεία. Σε τούτο το τόπο μόνο έχουν έλλειψη ιερέων. Επειδή οι Τούρκοι φρουροί στην περιοχή της Αρκαδιάς ήταν οι τυρανικότεροι και δεν επέτρεπαν τη λειτουργία σχολείων και εκκλησιών οι κάτοικοι έμειναν όλοι σχεδόν αναλφάβητοι ,εξαγριώθηκαν και στράφηκαν προς την κλεψιά και άλλες κακοήθειες. Ένα μόνο χωριό της επαρχίας Αρκαδιάς , Αετός ονομαζόμενο ,του οποίου οι κάτοικοι μου έδωσαν την επισυναπτόμενη αναφορά, αισθάνθηκε την ανάγκη να κάνει πρώτα το χρέος του προς τη θρησκεία και με την έναρξη του πολέμου έκτισε Ιερό Ναό αρκετά ωραίο ,στερεό και θολογύριστο με αποτέλεσμα οι Τούρκοι και οι Άραβες να μη μπορούν να τον βλάψουν. Είναι όμως ακόμη ατελής λόγω της φτώχειας αυτών των κατοίκων. Το παράδειγμα του Αετού το μιμήθηκαν και άλλα δύο γειτονικά χωριά το Βαρυμπόπι (Μοναστήρι) Και η Βυδίσοβα (Δροσοπηγή- τώρα ακατοίκητη) και έκτισαν και αυτά παρόμοιους καλούς Ναούς. Οι κάτοικοι όμως του Αετού είδα ότι έχουν την προθυμία να δείξουν και άλλο καλύτερο παράδειγμα προς τους γείτονές τους. Επειδή με όλη την αδυναμία και την φτώχια όλων ,όταν έφτασα εκεί και μίλησα μαζί τους για το ζήτημα, είδα ότι προσέλαβαν ένα νέο για να μάθει τα παιδιά τους γράμματα. Αυτός άρχισε να διδάσκει με την παλιά μέθοδο των παπάδων μας όσα και αυτός είχε μάθει έχοντας για σχολείο τη νεόκτιστη Εκκλησία ότν βρέχει και τον ίσκιο των δέντρων το καλοκαίρι. Χρωστώ λοιπόν για τη δικαιοσύνη και για την προς το καλό κλίση και προθυμία των κατοίκων του Αετού να ζητήσω από την εξοχότητά σας να χαριστεί στην εκκλησία ο αναφερόμενος μύλος, ο οποίος έιναι Εθνικός μεν, αλλά οι κάτοικοι με δικά τους έξοδα επισκεύασαν και αφιέρωσαν στην εκκλησία.Για τούτο να δοθεί προς αυτούς επίσημο γράμμα της σεβστής κυβερνήσεως.]
Όπως είδαμε ο Αθανάσιος Μυλωνάς έχασε τη δίκη που έγινε καθώς και τα χρήματα που είχε δώσει για την ενοικίαση του μύλου. Αφού οι κάτοικοι ανεγνώ­ρισαν το δίκιο του αποφάσισαν να συ­γκεντρώσουν χρήματα και να αποζημιώ­σουν το Μυλωνά. Τούτο όμως δεν έγινε με το Μυλωνά να παραιτείται των χρη­μάτων έχοντας διάθεση να συνεισφέρει στα κοινά αφού κέρδιζε αρκετά χρήματα σον τεχνίτης νεροτριβών και μύλων. Ο ίδιος ανοικοδόμησε από τα ερείπια του τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου στο Κεφαλάρη.
Πηγές: "Παραδόσεις και ενθυμήματα περί Αετού Τριφυλίας" του Λεωνίδα Παπαναστασίου
Γενικά αρχεία του κράτους φακ/182/1829
Τις επιστολές του έκτακτου Ε­πιτρόπου δημοσιεύω αμέσως παρακάτω και θα τις βρείτε πατώντας πιο κάτω.