ΑΟΥΣΒΙΤΣ - ΚΡΑΚΟΒΙΑ

  Δεν είχα δίλημμα αν θα γράψω και κάποιο κείμενο ή θα ανεβάσω μόνο τις φωτογραφίες από το Άουσβιτς της Κρακοβίας. 
  Απλά θα γράψω ότι ανατρίχιασα αρκετές φορές και ένοιωσα αποτροπιασμό από τη θηριωδία των ναζιστών. 
  Εκατομμύρια άνθρωποι θανατώθηκαν, μικρά παιδιά έγιναν πειραματόζωα για την <<Αρία Φυλή>>, φούρνοι έκαψαν ανθρώπινα σώματα για μια αρρωστημένη ιδεολογία . 
  Όλοι όσοι εμπιστεύονται και ψηφίζουν φασίστες και ναζιστές πρέπει να επισκεφθούν το Άουσβιτς και να μπουν νοερά στη θέση των θυμάτων..........
  Οι υπόλοιποι αν βρεθούμε Κρακοβία μεριά ας αποτίσουμε φόρο τιμής στα  θύματα της χιτλερικής τρέλας και θηριωδίας.

ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΕΤΟΥ Η Εκκλησιά μας και η ιστορία της

        

Το χωριό μας ο ΑΕΤΟΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας ήταν σχετικά μικρό. Οι κάτοικοι για τις λατρευτικές τους ανάγκες, συναθροίζονταν στο μικρό Ιερό Ναό Εισοδίων της Θεοτόκου που γιορτάζεται στις 15 Αυγούστου. Είναι η γνωστή ''παλιά εκκλησιά΄' όπως τη λέμε σήμερα, η οποία είχε ανοικοδομηθεί πάνω σε παλιό ειδωλολατρικό ναό. Εκεί  που είναι σήμερα ο Άγιος Δημήτριος, ήταν το νεκροταφείο του χωριού, και όλος ο εκκλησιαστικός χώρος είχε είσοδο από το ανατολικό μέρος. Η πόρτα της παλιάς Εκκλησιάς ήταν μικρότερη της σημερινής για να μη χωρούν τα ζώα που συνήθιζαν να βάζουν μέσα οι Τούρκοι.

          Σιγά-σιγά το χωριό μεγάλωσε και ο Ναός δεν χωρούσε όλους τους κατοίκους. Γι' αυτό οι προύχοντες της εποχής γύρω στα τελευταία χρόνια της  Τουρκοκρατίας αποφάσισαν να ανεγείρουν νέο μεγαλύτερο Ναό. Αλλά για να ανεγείρουν θρησκευτικό Ναό εκείνη την εποχή, χρειαζόταν εκτός από την δαπάνη , να έχουν την άδεια του τοπικού Τούρκου διοικητή (Αγά του Αετού) η οποία δεν δινόταν εύκολα. Προς τούτο μετά από συνεννόηση με τον τοπικό Τούρκο Αγά, μέσω κάποιου τουρκόφιλου κατοίκου, συναντήθηκαν σε κάποιο σπίτι του παλιού Αετού, ένα χειμωνιάτικο βράδυ του 1820, ο τοπικός οπλαρχηγός Δημήτριος Γκότσης (Αναγνώστης) με τον τοπικό Τούρκο Αγά και μετά από διαλογική συζήτηση και σκληρές διαπραγματεύσεις, εδόθη η σχετική άδεια αφού ικανοποιήθηκε ο Τούρκος με το ανάλογο μπαξίσι  και έγινε η εξής συμφωνία. Οι μεν Τούρκοι δεν θα αντιδρούσαν στην ανέγερση του Ναού, ο δε τοπικός οπλαρχηγός Αναγνώστης Γκότσης δεν θα ενοχλούσε τους Τούρκους του Αετού, δηλαδή ένα είδος τοπικής ειρήνης.
          Στο μεταξύ το 1821 άρχισε η Ελληνική επανάσταση, κι' όλα γύρω από την ανέγερση του ναού σταμάτησαν. Ιερέας εκείνη την εποχή ήταν ο παπα-Δημήτρης Κριτσέλης (Γερόπαπας) γενάρχης της οικογένειας των Παπαδημητρίου-Παπαδοπούλου.
          Η ανέγερση του Ναού ξανάρχισε  σιγά-σιγά το 1825 και προς τιμή του ήρωα πλέον Δημητρίου-Αναγνώστη Γκότση (έπεσε μαχόμενος μαζί με τον Παπαφλέσσα στο Μανιάκι , 20 Μαϊου 1825) πήρε το όνομα Άγιος Δημήτριος. Οι τεχνίτες-χτίστες ήταν Λαγκαδιανοί και τις πέτρες τις μετέφεραν σιγά-σιγά με τα ζώα από το τσουρούμπι, το δε ασβέστη από τα τοπικά χοριδοκάμινα.
          Σύμφωνα με τις οικονομικές δυνατότητες της εποχής χτίστηκε το πρώτο τμήμα του ναού - Βυζαντινού ρυθμού- με τρούλο, μέχρι εκεί που τελειώνουν οι στρογγυλές κολώνες. Υπολογίζεται ότι θα ήταν γύρω στα 1840. Εν τω μεταξύ πέθανε ο Γερόπαπας και συνέχισε ο αντικαταστάτης του παπα-Αναστάσης Πανούσης. Έως το 1853 τελείωσε και ο υπόλοιπος Ναός, όπως τον βλέπουμε εξωτερικά σήμερα. Το κωδωνοστάσιο (καμπαναριό) χτίστηκε το έτος 1868 από τον Λαγκαδιανό αρχιτεχνίτη Γαρδίκα.. Είναι το πιο τέλειο τεχνικό οικοδόμημα ως προς την στατικότητά του και οι τεχνίτες όταν αγόραζαν ένα καινούργιο αλφάδι, το έφερναν και το ακουμπούσαν στην κολόνα του καμπαναριού να δουν αν είναι καλό. Δηλαδή το καμπαναριό το είχαν σαν πρότυπο.
          Φυσικά οι μετέπειτα ιερείς και τα εκκλησιαστικά συμβούλια, ασχολήθηκαν με τους σοβάδες, την στέγη, τα κουφώματα, το τέμπλο και την εσωτερική πέτρινη πλακόστρωση. Το τέμπλο κατασκευάστηκε επί εποχής του παπα-Κωνσταντή Γκότση και για να γίνει, έκοψαν μία πολύ μεγάλη καρυδιά από τις Αγριλιές και τόφτιαξαν επί τόπου. Για το σκοπό αυτό έφεραν ειδικούς τεχνίτες-σκαλιστές ξύλου από τα Τουρκοκρατούμενα Γιάννενα. Όλες οι μεγάλες εικόνες του τέμπλου είναι δωρεές επωνύμων της εποχής, όπως η εικόνα του Αγίου Δημητρίου που είναι δωρεά του καταγόμενου από τον Αετό Στρατηγού του ιερού αγώνα Μήτρου Αναστασόπουλου που διέμενε στην Κυπαρισσία. Τον τρούλο αγιογράφησε ο καταγόμενος από τον Άρη Μεσσηνίας Δημήτριος Γιαννακόπουλος την εποχή που ήταν Ιερέας ο παπα-Κώστας Παπαδημητρίου.
          Σήμερα ο ναός έχει πλουτιστεί με πολλές κινητές και ακίνητες εικόνες, ωραία σκαλιστά ψαλτήρια και Δεσποτικό, έπιπλα σκεύη, πολυελαίους. Ακόμη τα τελευταία χρόνια με τις απαραίτητες εγκαταστάσεις φωτισμού, μικροφωνικής, θέρμανσης, ψύξης και αποτελεί ένα οικοδόμημα στόλισμα για το χωριό αλλά και την ευρύτερη περιοχή. Επίσης έχει πλακοστρωθεί ο προαύλιος χώρος και έχουν διαμορφωθεί δύο νέες είσοδοι, από το μέρος της αγοράς και από το μέρος της πόρτας της παλιάς Εκκλησιάς, ενώ η παλιά είσοδος έχει κλείσει. Σαν αντιγύρισμα στην προσφορά όλων όσων συνέβαλαν, ασχολήθηκαν και επιμελήθηκαν την κατασκευή της εκκλησιάς μας τους αξίζει αιώνια και μεγάλη ευγνωμοσύνη , αιώνια η μνήμη στους πεθαμένους και συγχαρητήρια σε αυτούς που ακόμη και σήμερα φροντίζουν για την συντήρηση και τον ευπρεπισμό της.
          Οι Ιερείς που εφημέρευσαν στον ιστορούμενο Ναό ήταν κατά σειρά οι ακόλουθοι.
           Παπα-ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΚΡΙΤΣΕΛΗΣ (ΓΕΡΟΠΑΠΑΣ)
           Παπα- ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΠΑΝΟΥΣΗΣ
           Παπα-ΓΙΩΡΓΗΣ ΑΝΔΡΕΟΠΟΥΛΟΣ(ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΑΚΗΣ)
           Παπα-ΓΙΩΡΗΣ ΧΑΤΖΗΣ
           Παπα-ΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ ΓΚΟΤΣΗΣ
           Παπα-ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
           Παπα-ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
           Παπα-ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

           Παπα-ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΡΑΚΗΣ
           Την σημερινή περίοδο ιερουργεί στον Άγιο Δημήτριο εκ περιτροπής ο Παπα-ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΗΣ.

            Το παρόν πρωτοδημοσιεύτηκε στην ΦΩΝΗ του ΑΕΤΟΥ το 2004 φύλλο 72 με πληροφορίες και συμβολή του αείμνηστου Δάσκαλου ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Σ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ.             

ΤΑ ΑΛΩΝΙΑ ΤΟΥ ΑΕΤΟΥ

                                           ΤΑ ΑΛΩΝΙΑ ΤΟΥ ΑΕΤΟΥ

    Η θηλυκού γένους Ομηρική λέξη ΄΄Άλως΄΄ που χρησιμοποιείται αυτούσια μέχρι σήμερα, τόσο στη μετεωρολογία, για να ορίσει τον φωτεινό δακτύλιο που σχηματίζεται γύρω από την σελήνη η τον ήλιο, όσο και στην ανατομία γιά να ορίσει τον σκουρόχρωμο δακτύλιο που σχηματίζεται γύρω από την θηλή- μετεξελίχθηκε σε άλων-ωνος και το υποκοριστικό της σε αλώνιον, κοινώς αλώνι.

 

   Επομένως η λέξη έχει βαθιές ρίζες. Τόσο βαθιές όσο και η σημασία του πλακόστρωτου κυκλικού χώρου για τη ζωή των ανθρώπων. Αφού από την διαδικασία του αλωνίσματος εξασφαλιζόταν το ψωμί τους και κατ' επέκταση η επιβίωσή τους. Το αλώνι δεν ήταν απλώς χώρος διαχωρισμού του καρπού των σιτηρών από το περίβλημά τους, αλλά παραγωγής ΄΄ γεννημάτων΄΄. Εκεί σ' αυτό το πλακόστρωτο ΄΄μαιευτήριο΄΄ ο σπόρος που ρίχτηκε στη γη πριν εννέα μήνες θα ανακατευόταν με τον ιδρώτα ανθρώπων και ζώων για να γίνει ''γέννημα΄΄ όπως προσφυώς ονόμαζαν την σοδειά τους οι κάτοικοι του χωριού μας.

 

   Το αλώνι ήταν ένας επίπεδος κυκλικός χώρος με περιφέρεια 50-60 μέτρων του οποίου οι παρυφές (τα χείλη) ήταν ελαφρώς ανυψωμένες. Ήταν στρωμένο με πλάκες που δεν άφηναν στην σύνδεσή τους κενά, για να μην χάνεται ο καρπός. Ορισμένα αλώνια που δεν ήταν πλακόστρωτα τα λέγανε χωματένια και τα επίστρωναν με ΄΄ασβουνιά΄΄ δηλαδή με λιωμένη γελαδοκοπριά. Σ΄αυτά όμως δεν αλώνιζαν ποτέ στάρι, αλλά δημητριακά που προορίζονταν για τροφή ζώων όπως βρώμη,κριθάρι,λαθούρι κ.λ.π.

 

  Ολομεσίς στο αλώνι ήταν μπηγμένο και καλά στερεωμένο στο έδαφος το στυγερό. Ένας κορμός από κυπαρίσσι ύψους περίπου δύο μέτρων που έδεναν το ένα άκρο της τριχιάς, ενώ το άλλο κατέληγε σε ένα χοντρό κόμπο που συνδεόταν με τη θηλιά της λαιμαργιάς του αλόγου η τις θηλιές των εξωτερικών αλόγων, όταν ήταν περισσότερα από ένα. Έτσι καθώς έτρεχαν κυκλικά τα άλογα η τριχιά τυλιγόταν στο στυγερό ώσπου να΄΄ κλείσουν΄΄δηλαδή να πλησιάσουν το κέντρο. Τότε αυτός που γύριζε τα άλογα τ' πιανε και τα έστρεφε στην αντίθετη κατεύθυνση φωνάζοντας ''αλαχτο΄΄ η ''άϊντε κι' αλλιώς΄΄. Επαναλαμβανόμενη ανά δεκάλεπτο αυτή η διαδικασία, πέρα απ' τη λειτουργικότητα, ξεκούραζε και το εξωτερικό άλογο που σε κάθε γυροβολιά κάλυπτε μεγαλύτερη περίμετρο. Εκείνος που γύριζε τα άλογα κρατούσε πάντα στο χέρι του το καμουτσί ΄΄βίτσα΄΄για να τα χτυπάει στα καπούλια , μα πιο πολύ το έσκαγε στον αέρα , κάνοντας ΄΄τράκες΄΄ για να τα φοβίζει. Κι' ενώ οι τράκες απ' το ΄΄καμουτσί'' έδιναν κι΄έπαιρναν, ανακατεύονταν με τις διαπεραστική του φωνή ''άπλω-άπλω'', δηλαδή απλώστε η με κολακευτικά παινέματα, όπως '' άιντε πουλιά μου και το κιόσαμε΄΄, δηλαδή κοντεύουμε να το τελειώσουμε. Κάθε μία περίπου ώρα τα άλογα σταματούσαν,για να γυρίσουν τα στάχυα με τις καλαμιές και να φέρνουν τα πάνω-κάτω. Η δουλειά αυτή γινόταν με δεκριάνια, είδος περόνης με τρία'' τσατάλια'' όταν ήταν φτιαγμένα από ξύλο μουριάς και με τέσσερα όταν ήταν σιδερένια.

 

   Όταν τα άχερα κοβόντουσαν και τα στάχυα δεν κρατούσαν πια καρπό άρχιζε το λίχνισμα. Μία φάση της δουλειάς που γινόταν εύκολη όταν φυσούσε αέρας και πολύ επίπονη όταν επικρατούσε άπνοια. Γι΄ αυτό τα αλώνια φρόντιζαν να τα φτιάχνουν σε μέρη που τα ΄΄πιάνει΄΄ ο αέρας.Το λίχνισμα γινόταν στην αρχή με δεκριάνια και στην συνέχεια όταν είχαν φύγει τα πολλά άχερα, με ειδικά ξύλινα φτυάρια που τα 'λεγαν καρπολόγια. Τέλος τον καρπό που είχε αποχωριστεί, τον έκαναν σωρό και τον ''λαγάνιζαν΄΄. Μ' ένα μικρό δέμα συνήθως από ''αφάνες'' αφαιρούσαν από τα σιτηρά, ότι είχε αναμιχτεί μ' αυτά , ώστε ο καρπός να είναι απόλυτα καθαρός.

 

   Στη συνέχεια ο μεν καρπός έμπαινε σε σακιά και μεταφερόταν στα αμπάρια, τα δε άχερο σε ''χαράρια''(πλέγματα ράβδων δεμένων με σχοινιά) και έμπαινε στο ''γράζι΄΄(αποθήκη στο κατώι του σπιτιού) για να χρησιμοποιηθεί σαν τροφή των μεγάλων ζώων το χειμώνα.

 

   Πανηγύρι χαράς το αλώνισμα τον Αλωνάρη(Ιούλιο) στα αλώνια του χωριού μας που πρέπει να ξεπερνούσαν τα τριάντα, απ' τα οποία τα πιο γνωστά ήταν.

Του Χριστόπουλου. Του Μακαντάση. Του Μπολότη(Δρούτσα). Του Πρέζα(Σταυρόπουλου). Του Ζάγου τ' αλωνάκι και του Κλόπα που το χρη- σιμοποιούσαν για καλαμπόκια, και για χορό τις επίσημες ημέρες και τις γιορτές.Στη ράχη τ' αλώνια ήταν. Το Καραϊσκέϊκο. Το Κατσιγιαννέϊκο.Του Μπέη. Του Ντίπη (Καμπουκέϊκο). Του Χάρδα.Του Γιαννακούλα. Το Αβνταλέϊκο. Το Κατσινέϊκο. Του Αμπαράκη. Το Λοντέϊκο. Του Κωτούλια. Του Παναγιώτη Λώλα.Του Θανάση Γιόκα. Το Μητρακέϊκο στου Γκρόμπα. Του Χατζημαλή στις Βάλες. Του Κουφωθύμιου στις Βάλες. Το Γιωργιλέϊκο στο Λόπεσι. Του Σπύρου Ρέμπελου στο Στουρνάρι. Του Καγιάφα στα Ραγουλά.Του Σκαμπάνη στη Λακαθέλα.Του Κουτσολιά. Του Μπακολιά. Του Τσακίρη. Του Μαυρούδη. Του Ζεμπέκη.Του Τίντηρη.

 

   Γύρω απ' τα αλώνια ένας μεγάλος χώρος προορίζονταν για να τοποθετούνται οι ''θημωνιές'', φτιαγμένες σε κωνικό σχήμα από δεμάτια σιτηρών. Τη σειρά του αλωνίσματος τηρούσε ο ιδιοκτήτης του αλωνιού, με βάση τον άγραφο νόμο της τοποθέτησης των θημωνιών και κυρίως τον χρόνο της άφιξής τους. Ας σημειωθεί ότι τα δεμάτια σταριού τα έριχναν στο αλώνι όταν ο ήλιος είχε σηκωθεί αρκετά, ενώ της βρώμης τις μεταμεσονύχτιες ώρες ώστε να υπάρχει δροσιά (λούρα) για να μην κοπεί η καλαμιά, πριν χωρίσει ο καρπός από το περίβλημά του. Εξάλλου τα άχερα της βρώμης ήθελαν να είναι μακρύτερα, γιατί μ' αυτά γέμιζαν και τα στρώματα του ύπνου (αχεροστρώματα) και η μακριά καλαμιά εξασφάλιζε ελαστικότητα και ομοιομορφία.

 

   Πανηγύρι κόπου αλλά και χαράς το αλώνισμα. Κόπου για ανθρώπους και ζώα, ιδιαίτερα για τα άλογα τα οποία λόγω της σκόνης που ανέπνεαν, πολλές φορές, και μάλιστα όταν ήταν μεγάλης ηλικίας προσβάλλονταν από άσθμα το λεγόμενο ''τεκνεφέσι''. Η χαρά όμως, ιδιαίτερα όταν η σοδειά ήταν καλή υπερίσχυε του κόπου. Γι' αυτό όταν το στάρι μαζευόταν σ' ένα μεγάλο σωρό και πριν σακιαστεί, χάραζαν επάνω του ένα μεγάλο σταυρό για να είναι ευλογημένο και έμπηγαν στην κορυφή του ένα φτυάρι, σαν τρόπαιο για τον κόπο τους, ευχόμενοι και του χρόνου. Την ώρα μάλιστα αυτή ερχόταν στο αλώνι όλη η οικογένεια μαζί με τον παππού και την γιαγιά για να θαυμάσουν τον σωρό, όποιος δε περνούσε, από εκεί, πίνοντας ένα ποτήρι κρασί ευχόταν ''καλοφάγωτο'' και επιδοκιμάζοντας έλεγε, πήγαν καλά τα ''γεννήματα φέτος''.

 

  Σήμερα όσα ελάχιστα αλώνια αν σώζονται και δεν έγιναν χωράφια , μένουν αμίλητα, χορταριασμένα και χωρίς στυγερό, για να θυμίζουν στους παλαιότερους τα παιχνίδια και τις τούμπες στα άχερα, όπως και το γύρισμα των αλόγων. Τώρα πια το ''γέννημα'' βγαίνει σακιασμένο από την αλωνιστική μηχανή. Βλέπετε τα πράγματα απλοποιήθηκαν και η τεχνολογία προχώρησε. Εξάλλου κανένας δεν σπέρνει πλέον στο χωριό, οι νερόμυλοι καταργήθηκαν αφού κανένας δεν πάει για άλεσμα στο μύλο, κανένας δεν ζυμώνει αφού το ψωμί το παίρνουμε έτοιμο, και το λίγο σιτάρι που χρειαζόμαστε για τα κόλλυβα, το αγοράζουμε κι' αυτό.

Το παρόν πρωτοδημοσιεύθηκε στη ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΑΕΤΟΥ το 2001 φύλλο 58 με τις πληροφορίες και τη βοήθεια του αείμνηστου τέως προέδρου της κοινότητας ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΦΡΕΝΤΖΑ.