ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ

ΑΦΟΡΜΗ ΗΤΑΝ ΕΝΑΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΥ ΜΟΥ ΕΣΤΕΙΛΕ Ο ΔΗΜΟΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΗ. ΤΟΝ ΕΣΤΕΙΛΑ ΜΕ ΤΗ ΣΕΙΡΑ ΜΟΥ ΣΤΟ ΦΙΛΟ ΚΑΙ ΚΟΥΜΠΑΡΟ ΜΟΥ ΓΙΩΡΓΟ ΓΑΛΕΟ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΝ ΣΧΟΛΙΑΣΕΙ ΚΑΙ ΙΔΟΥ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
χάρτης 1
1. Ο εθνογραφικός αυτός Χάρτης (εγώ θα έλεγα καλλίτερα γλωσσικός) έχει σχεδιασθεί το 1890 από γερμανικό οίκο, (ο σχεδιαστής Alfred Philippson είναι Γερμανός καθηγητής και γεωγράφος {βλ. τη βιογραφία του στο τέλος του παρόντος}).
Προφανώς πρόκειται για κάποια πανεπιστημιακή έρευνα ή εργασία, αν και δεν αναφέρεται πάνω στο χάρτη τίποτε σχετικό.

Όσον αφορά την Τσακώνικη διάλεκτο, φαίνεται ότι έχει ληφθεί υπ’ όψη η εργασία του Γερμανού επίσης γλωσσολόγου Μιχαήλ Δέφφνερ (Mich. Deffner) ο οποίος παρέμεινε αρκετό διάστημα στο Λεωνίδι κι επισκέφθηκε όλα τα τσακώνικα χωριά.

Γι’ αυτό στο χάρτη σκιαγραφούνται με θαλασσί χρώμα οι περιοχές ακριβώς που τότε αλλά και σήμερα ακόμη μιλιούνται τα «Τσακώνικα».

2. Για την περιοχή των Κοντοβουνίων και του Αετού, περιορίζομαι να επισημάνω αυτό που φαίνεται στο Χάρτη :
Ότι δηλαδή ενώ ο Αετός περιβάλλεται από αρβανίτικα χωριά (που μιλούν την αρβανίτικη διάλεκτο, όπως Βυδίσοβα και Βαρυμπόπι και σκιαγραφούνται με έντονο ροζ χρώμα και διαγώνιες γραμμές), στον ίδιο τον Αετό δεν μιλιούνται τα αρβανίτικα, κάτι που δεν συμβαίνει στ’ άλλα προς βορρά χωριά και του τ. Δήμου Αετού αλλά και του τ. Δήμου Δωρίου, καθώς και σε τμήμα του τ. Δ. Αυλώνος.

Πάντως ο χάρτης αυτός «κυκλοφορεί ευρέως» σε διάφορα sites & blogs και γενικά στο διαδίκτυο, κι ο καθένας βγάζει τα συμπεράσματα που θέλει….
Δεν πρόκειται για κάτι καινούριο, πρέπει όμως να μάθουμε πότε, από ποιούς και με ποιά ευκαιρία πρωτοδημοσιεύθηκε (πληρέστερα στοιχεία για τον Philippson ίσως μας βοηθήσουν, όπως θα δούμε παρακάτω).

3. Υπάρχει επίσης και άλλος χάρτης, του ιδίου γεωγράφου, με τίτλο «VEGETATIONS-KARTE von PELOPONNES», δηλαδή «Χάρτης των Καλλιεργειών της Πελοπ/σου»,
σε κλίμακα 1: 625.000 και έκδοση GOTHA : JUSTUS PERTHES, 1895, δηλαδή του ιδίου εκδότη με τον προηγούμενο. Χαρτης 2
Είναι ένας λεπτομερέστατος –για την εποχή του- δασικός και καλλιεργητικός χάρτης, όπου στην περιοχή του Αετού παρουσιάζονται καλλιέργειες αγρών και αμπέλων [μπέζ χρώμα] καθώς κι ελάχιστες «δενδρώδεις καλλιέργειες» [ροζ χρώμα ].Φαίνεται ότι όταν χαρτογραφήθηκε η περιοχή, λίγα χρόνια νωρίτερα απ’ το 1895, δεν θα υπήρχαν και πολλά ελαιόδενδρα στην περιοχή, γιατί γύρω-γύρω υπάρχει κενός χώρος, δηλαδή αυτό που λέμε σήμερα «θαμνώδης δασική βλάστηση».




4. Επίσης και τρίτος χάρτης που περιλαμβάνει την Ελλάδα και τα Βαλκάνια γενικότερα (έκδοση Λειψίας 1897 [?] ). Είναι ένας ασπρόμαυρος γλωσσικός-εθνολογικός χάρτης της ιδίας –περίπου- περιόδου, γενικότερου ενδιαφέροντος. Χαρτης 3
Υπάρχουν ακόμη κι άλλοι χάρτες, κυρίως της Μικράς Ασίας, γεωλογικοί.

Αντίθετα, νεώτεροι ερευνητές περιλαμβάνουν τον Αετό στους αρβανίτικους οικισμούς όπου μιλιούνται τα αρβανίτικα κατά τα τέλη του 19ου αρχές 20ου αιώνα (βλ. Δημ. Λιθοξόου-χάρτης «arvanites9») !!! χάρτης 4
Αλήθεια ποιό είναι πράγματι το σωστό ???

Σε άλλο blog διαβάζουμε :

«…Η ορεινή Τριφυλία δεν κατοικούνταν αποκλειστικά από Αρβανίτες. Αυτοί κατοικούσαν στα Σουλιμοχώρια και εν μέρει στον Αετό.
Οι παραδόσεις τους λένε ότι η πρώτη αποικία τους ήταν κάπου 1000 Τσάμηδες με 300 γυναικόπαιδα που πρωτοεγκαταστάθηκαν και ίδρυσαν το χωριό Σουλιμά. Την περιοχή του Αετού την είχε καταστρέψει και ερημώσει ο Μωάμεθ Β' το 1458...».

5. Ας δούμε παρακάτω τι γράφεται για το θέμα «Αρβανίτες»……..

Στη διεύθυνση: www.livepedia.gr/index.php/Αρβανίτες διαβάζουμε :

Οι Αρβανίτες (arbërorë ή arbëreshë) είναι οι απόγονοι μεταναστών από την Βόρεια Ήπειρο, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν σε περιοχές της κεντρικής και νότιας Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, κυρίως μεταξύ του 13ου αιώνα και του 15ου αιώνα. Στο έργο του
Αγησίλαου Τσέλαλη : «Πλαπούτας», έκδ. Γιαννίκου Β. - Καλδή Β., 1962 (pp. 31 and 45). «…Το 1350 – 1430 επί Μανουήλ Καντακουζηνού και Θεοδώρου Β’ Παλαιολόγου ήρθαν στην Πελοπόννησο αλβανόφωνοι χριστιανοί, καλεσμένοι από τους δεσπότες του Μυστρά να πυκνώσουν τον αραιωμένο από τους συνεχείς πολέμους, τους λιμούς και τις θεομηνίες πληθυσμό. Η καταγωγή τους ήταν από τους πανάρχαιους Ιλλιρυείς Έλληνες της Ηπείρου. Ορεσίβιοι βοσκοί και κυνηγοί, απλοϊκοί και άξεστοι, καρτερόψυχοι, με μεγάλη αντοχή, ρώμη και τόλμη, ψηλοί, αρρενωποί, λιγερόκορμοι και ωραίοι... Χριστιανοί, ακραιφνείς Έλληνες Ηπειρωτικής κι’ αυτοί καταγωγής, όπως και οι Σουλιμοχωρίτες (σ. σ. Σουλιμοχώρια Τριφυλίας), ήσαν και οι Λιοδωρίσιοι της Γορτυνίας».

Οι Αρβανίτες έπαιξαν κυρίαρχο και ουσιαστικό ρόλο τόσο κατά τη διάρκεια της Eλληνικής Επανάστασης του 1821 όσο και στη διαμόρφωση του Ελληνικού κράτους στη συνέχεια.

Κλπ …

6. Σε κάποιο άλλο blog διαβάζουμε :

Σημαντικά αρβανιτοχώρια ήταν τα Σουλιμοχώρια στην Αρκαδιά (σημερινή Τριφυλία της Μεσσηνίας ) με το όνομά τους να προέρχεται από κάποιον Σουλιμάν Μπέη, που εποικίστηκαν αρχικά από 1.600 Τσάμηδες και 200 γυναικόπαιδα.
Με τα χωριά Σουλιμά, Ψάρι, Χρυσοχώρι, Χαλκιά, Κούβελα, Λάπι, Κλιέσουρα, Ρίπεσι, Πιτσά, Κατσούρα και Αγριλιά.
Ήταν πατρίδα των Πλαπουταίων και πολλών αγωνιστών του 1821 (Ντρέδων) και καταφύγιο κάθε διωκόμενου τα μαύρα χρόνια της τουρκοκρατίας.
[πληροφορία από : Αναρτήθηκε από Karytinos, lykawn.blogspot.com]

Όπως βλέπετε παραπάνω, ο Alfred Philippson (διπλανή φωτό) ήταν Εβραίος, γιος του ραββίνου και συγγραφέα
Ludwig Philippson, γι’ αυτό και οι ναζί τον έστειλαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Theresienstadt, (βρίσκεται στην Τσεχία, μεταξύ Πράγας και Δρέσδης) , πλην όμως γλύτωσε, κι έζησε μέχρι το 1953. Πέθανε σε ηλικία 90 ετών.

Βλέπουμε, επίσης παραπάνω πότε εκδόθηκαν κάποια από τα έργα του. Από τις σχετικές χρονολογίες εικάζω ότι ο Χάρτης στον οποίο αναφερόμαστε, πρέπει να ήταν μέρος ή παράρτημα (ένθετο ίσως) του έργου''Der Peloponnes,'' ib. 1892, δηλαδή «Η Πελοπόννησος», που εκδόθηκε το 1892, αν και σε διάφορες μελέτες ελλήνων καθηγητών υπάρχουν αναφορές του τύπου π.χ. «Κάτοικοι Αλβανοί [Philippson 1890, 33]» (βλέπε : http://lithoksou.net/korinthia.html). Πιθανόν δηλαδή να υπάρχει κι άλλο έργο του Alfred Philippson που δεν αναφέρεται στον παραπάνω «κατάλογο».

Πάντως όλες οι ηλ-εγκυκλοπαίδειες γράφουν μάλλον καλά λόγια γι’ αυτόν, και δεν φαίνεται να διαπνέεται από αντιπάθεια για την Ελλάδα, αφού εργάστηκε εδώ. Ας μην ξεχνάμε ότι γεννήθηκε μια εποχή που ο άνεμος του φιλοκλασσικισμού, του έρωτα για την Αρχαία Ελλάδα θα έλεγα, δεν είχε ακόμη κοπάσει.

Κλείνοντας τα σχόλιά μου, θα ήθελα να επισημάνω ότι το θέμα «Αρβανίτες» και «Αρβανίτικη γλώσσα» είναι «σημείο αντιλεγόμενο» θα έλεγα. Έχουν γραφεί και συνεχίζουν να γράφονται πάρα πολλά, και τούτο γιατί άλλοι θεωρούν τους αρβανίτες όπως πράγματι είναι, δηλαδή έλληνες αυτόχθονες από την Ήπειρο, μέτοικους στην υπόλοιπη Ελλάδα, χριστιανούς ορθόδοξους κατά το θρήσκευμα που μιλούν το «αρβανίτικο» ιδίωμα, κι άλλοι τους θεωρούν αλβανούς που μιλούν αλβανικά.

Γιώργος Α. Γαλέος

Πτυχ. Πολιτ. Επιστήμης & Ιστορίας Παντείου,
και Α. Σ. Τ. Ε. Ρόδου.
Ξενοδοχοϋπάλληλος
[Τσάκωνας, με μητέρα απ’ το Λεωνίδι]

Αργυρούπολη, 26/ΦΕΒ/2011.